Ring

Gouden zegelring van Samuel Frides met zijn initialen, SF, op het zegel. In de ring de datum 16-4-42, de verjaardag van Samuel als hij bar mitswa wordt. Deze ring, met de bar mitswa-datum van Samuel Frides, werd door zijn ouders in bewaring gegeven aan een bevriende werkneemster. Mevr. Frides was kostuummaakster en had een atelier op haar woonadres in de Kerklaan. Het was de bedoeling dat hen, bij eventuele deportatie, na verkoop van de ring iets extra's gestuurd kon worden. Dit is niet gelukt, het gezin Frides werd zeer snel naar Polen doorgestuurd. De familie Frides was gevlucht uit Warschau. Dhr. Frides was daar directeur van een theater.

Kinderservies

Dit kinderserviesje is gebruikt door drie meisjes uit het gezin Oestreicher. Hun ouders waren Gerda Oestreicher-Laqueur (1906-1945) en Felix Oestreicher (1894-1945). Het gezin woonde sinds eind 1942 in Amsterdam. Op maandag 1 november 1943 worden ze opgehaald met een vrachtauto en afgevoerd. Een van de meisjes blijft achter want haar vader had op haar slaapkamerdeur geschreven dat ze difterie had. Ze was werkelijk ook ziek, echter door astma. Het meisje komt dan in de Joodsche Invalide terecht en na 2 1/2 maand wordt ze in een onderduikgezin ondergebracht. De anderen worden geïnterneerd in Bergen-Belsen. Kort voor de bevrijding van het kamp wordt een trein volgeladen en weggereden met de nog overlevenden uit het Sternlager. De trein is door de Russen tot stilstand gebracht in het dorp Tröbitz waar zij huizen van de mensen in dat dorp voor de 2000 kampbewoners vorderen. In Tröbitz treffen twee zusjes het serviesje aan in de boerderij waar zij een onderkomen vinden. Helaas overlijden de ouders van de kinderen aan vlektyfus. Het serviesje, waarmee ze oneindig veel spelen, is een ware schat die zij samen met hun vaders dagboek mee naar Nederland terugnemen in hun rugzakjes. Als ze daar weer herenigd worden met hun zusje komen ze - na twee jaar bij een pleeggezin te hebben gewoond - onder de hoede van hun tante.

Sigarettendoos

Dit doosje is gemaakt voor Leen Sanders, Nederlands kampioen middengewicht boksen. Sanders kreeg dit doosje als cadeau van een medegevangene in Auschwitz als dank voor hulp en steun in het kamp.
In onderstaand artikel is meer te lezen over hoe Leen Sanders in het kamp medegevangenen hielp.

De teddybeer van Arnoldus Wolters

Na de bevrijding van Nederland werd de vijfjarige Ike Wolters op een dag bij haar moeder geroepen. Daar wachtte een vreemde man op haar. Hij had een teddybeer voor Ike en een horloge voor haar moeder meegenomen. Het was voor Ike de eerste keer dat ze haar vader Arnold Wolters ontmoette. Over de teddybeer vertelde haar vader toen ze wat ouder was een bijzonder verhaal.
Luitenant ter Zee Arnoldus Wolters vertrok na de Duitse invasie in 1940 als Engelandvaarder naar Groot-Brittannië. Hij liet zijn vrouw en pasgeboren dochter in Nederland achter en ging werken voor de Nederlandse inlichtingendienst. In 1944 kreeg Wolters de opdracht om na Operatie Market Garden in het bevrijde Arnhem Militair Commissaris te worden. Ervan uitgaand dat hij zijn gezin snel weer terug zou zien, kocht hij een dag voor zijn vertrek een teddybeer om aan zijn dochter cadeau te geven.
Wolters vertelde dat de teddybeer in zijn rugzak zat toen hij op 17 september 1944 in een zweefvliegtuig met de Britse 1st Airborne Division naar Nederland vloog. De beer ging ook met hem mee toen hij in Hotel Hartenstein verbleef, waar hij werkte als tolk. Toen de geallieerden noodgedwongen moesten evacueren, nam hij de teddybeer mee tijdens het oversteken van de Rijn en de reis terug naar Groot-Brittannië. Daar bewaarde hij de beer, tot hij hem na de bevrijding van Nederland eindelijk aan zijn dochter kon geven.
De knuffelbeer is altijd in de familie gebleven en daarmee ook het bijzondere verhaal van Wolters. Of de beer écht de Slag om Arnhem heeft meegemaakt, is te betwijfelen. In de zweefvliegtuigen was weinig ruimte voor bagage en bij de evacuatie bereikte Wolters hangend aan een boot de overkant van de Rijn. Een knuffelbeer zou deze avonturen waarschijnlijk niet overleefd hebben. Maar dat de beer onlosmakelijk verbonden is met de Slag om Arnhem staat vast, hij zorgt er immers voor dat het verhaal van Arnold Wolters nog steeds wordt doorverteld. Hij staat bovendien symbool voor de hereniging van een vader en zijn dochter na de oorlog.

Behang met kill score van Tony Crane

Soldaat Tony Crane was een sluipschutter bij het Pathfinder Company, 21st Independent Parachute Company. Tijdens de Slag om Arnhem was hij 20 jaar oud. The weather was beautiful, everything was nice and peaceful. And it was just like doing a normal exercise at home. The Germans knew within 2 hours who we were. And then it got […] then, and then it got really worse and worse. We thought we’d get to the bridge, but I’m afraid we got no further than Oosterbeek. The house we went in was in good condition, and then the houses behind us were getting burned, blown up. And then we got pushed out. I was frightened. But you had to carry on because that was your job. And then I got into that other house, and that’s where I got my first victim. It was very hard. Two Germans came out of a little narrow exit, and stood there with their rifles on their shoulders. And what went through my head was it could be somebody’s son or somebody’s husband, and I was shaking like a leaf. Frightened. So instead of shooting them straightaway I put a bullet between their feet, between the pair of them. And they didn’t take any notice, they just walked around. So I plucked up courage, but I was shaking. I don’t know how I managed to hit them. The first one dropped then his mate just looked around, as though he was saying, where did that come from. So then I shot him. But after that, I don’t know what went through my head. You just had no feeling whatsoever. Whoever was in front of me, I shot. I had no … about it, after the first two. So I can’t explain what happened to me. But then I suppose in the same way they would’ve shot me, wouldn’t they. Lucky to get the first ones in. So I did that thing on the wall. Tried to make myself a bit braver. Stupid thing to do but, 20 year old, you do stupid things. You would see their medical orderly’s bandaging our lads up, and our medical orderly’s bandaging theirs up. Which was crazy. Couple of hours before we were trying to kill each other. And then they were bandaging each other up. I don’t know, can’t understand it. When I look back I think it’s futile. It’s taken all them lives. There’s no point in it, is there. Tony Crane steekt tijdens Operatie Berlin de Rijn over en weet veilig Nijmegen te bereiken. Hij vecht nog in Noorwegen en Palestina, voordat hij in 1946 uit het leger gaat. Tony Crane overlijdt op 15 januari 2011, op 86-jarige leeftijd.

Bolderkar van de familie Timmerman

‘De kinderen in de kinderwagen. De trekkar meer dan opgeladen. Dan het ergste moment, het sluiten van je eigen deur, hoe zul je het ooit terugzien?’ Met deze woorden beschrijft Bep Timmerman het vertrek van haar familie uit Arnhem. Samen met haar man Roelof en haar twee kinderen Marina en Jaap moest Bep Timmerman op 24 september gedwongen haar huis achterlaten.
In een tijd waarin gezinnen geen eigen auto hadden, was zo’n evacuatie niet makkelijk. Niet iedereen had een fiets, dus de meeste gezinnen moesten te voet vertrekken. Wie nog iets op wielen had, nam dit mee. Mensen wisten niet hoe lang ze weg moesten blijven, dus namen zo veel mogelijk bagage mee. De familie Timmerman had een kinderwagen en deze bolderkar. De kinderen van 2 en 4 hoefden dus niet zelf te lopen, en een groot deel van de bagage kon op de kar.
Veel tijd om in te pakken was er niet, dus de familie probeerde zo veel mogelijk praktische spullen te verzamelen. Daarnaast werden foto’s uit de lijsten gehaald en kreeg de vierjarige Marina een pop, die ze eigenlijk pas met Sinterklaas zou krijgen. Zo hoopte haar moeder haar zoet te houden tijdens de lange reis die voor de boeg stond. Ten slotte het belangrijkste: een witte doek. Evacués droegen deze bij zich, om te voorkomen dat ze beschoten zouden worden.
U ziet de bolderkar ook op deze foto. Hier is de familie Timmerman onderweg naar Zeist, waar de ouders van Roelof woonden. Hier bleven ze een tijdje, maar door de steeds groter wordende schaarste was er niet genoeg eten voor iedereen. Na drie maanden besloten ze daarom naar Friesland te vertrekken, waar meer voedsel was. Na de oorlog keerde de familie, met de kar, weer terug naar Arnhem.

Belboei

De bel is voor zover bekend één van de drie nog aanwezige bellen in Nederland van een North Foreland-route boei. Deze routeboeien liepen van de monding van de Thames in Engeland tot in de monding van de Schelde.
De Duitsers hadden in de zomer van 1944 in de Schelde-monding talloze mijnen gelegd.
Achter de mijnenvegers voer een grote Engelse tonnenlegger, die de geveegde geul direct markeerde.

Postduif in parachute

De Engelsen breidde hun krijgsmacht uit met de postduivendienst (the Carrier Pigeon Service) omdat ze bang waren, na mogelijke invasie van de Duitsers, hun telefoon- en radioverbindingen te verliezen. Toen die Duitse invasie niet doorging werden de getrainde duiven voor andere militaire doeleinden ingezet. En de Duitsers wisten maar al te goed dat de duiven van groot militair belang waren.

Christiaan Scheele en zijn vader woonde in Zaamslag. Toen de Polen bij Axel zware gevechten leverden wilden ze graag weten wat hun achter het front te wachten stond. Om hierachter te komen werd met een klein vliegtuigje een Engelse postduif in harnas (zodat de duif niet weg kon vliegen) aan een parachute gedropt met een doosje instructies erbij.
De bedoeling was dat je de gegevens waar men om vroeg op een papiertje zou schrijven en vervolgens in het berichten kokertje zou stoppen wat je weer om de duif zijn poot zou bevestigen.
Nu kon de duif in de lucht worden gegooid om aan zijn terugreis naar Engeland te beginnen. Terug aangekomen in Engeland werd het berichtje per zender doorgegeven aan het hoofdkwartier van de Polen.

De complete parachute inclusief harnas en berichtenkoker is altijd door de familie Scheele als souvenir bewaard, de zoon van Christiaan Scheele woonachtig in Hilversum heeft het object geschonken aan het museum zodat dit Zeeuwse verhaal bewaard blijft.

Bordje Verboden voor Joden van plaatselijke winkelier

Wit houten bord met zwarte tekst: "Voor Joden verboden". Links van de tekst zien we een militair waarmerk. Dit verbodsbord hing aan schuur bij noodslager "Kleinepier" uit Grijpskerke. Door dit bord aan de gevel dachten de Duitsers dat de slager Duitsgezind was, en daardoor kreeg hij niet vaak controle. In werkelijkheid hielp hij de bevolking door clandestien slachtingen uit te voeren.

Nationale Feestrok

Oud-verzetsvrouw Mies Boissevain-Van Lennep bedacht de Nationale Feestrok als symbool van de rol van vrouwen bij de bevrijding en wederopbouw. Oude materialen werden hergebruikt tot iets nieuws. Lapjes van oude kleding vertelden een persoonlijk oorlogsverhaal. Daardoor was iedere rok uniek, maar samen vormden de feestrokken een geheel. Zo hadden vrouwen een soort uniform waarmee ze konden meelopen in bevrijdingsoptochten. De ‘eenheid in verscheidenheid’ van de rokken was ook bedoeld als kritiek op de vooroorlogse verzuiling. Boissevain-Van Lennep zag voor vrouwen een belangrijke rol in het creëren van een Nederlands gevoel van eenheid.

Dagboek Trees Schretlen

Link naar 3D foto

Trees Schretlen uit Nijmegen was 18 jaar oud en zat op de middelbare school toen Operatie Market Garden begon. Ze maakte van haar schoolagenda een dagboek over de strijd om Nijmegen, haar eerste ontmoetingen met geallieerde soldaten en het verblijf in schuilkelders toen de stad met granaten werd beschoten.

Trui van hondenhaar

Link naar 3D foto

Tijdens de bezetting was textiel schaars, dus moest je creatief zijn. Mevrouw Van Ogtrop uit Eemnes maakte in 1943 voor haar dochter een truitje van het haar van keeshond Sten. De hond werd regelmaitg geborsteld en de plukken haar die daarbij loskwamen werden verwerkt tot een trui. In hetg begin kriebelde de trui verschrikkelijk maar na een paar keer wassen werd hij lekker zacht.